Φωτογράφος-Καθημερινή
Αύγουστος 2004
Η παρατήρηση τού νέου, τού καινούριου, αυτού που συμβαίνει παράλληλα με την εξέλιξη τής ζωής μας, είναι φυσικό να νομίζουμε ότι μας αφορά περισσότερο. Η υπερδιόγκωση τής σημασίας τού «νέου» στην τέχνη έχει επιπλέον σχέση και με την αδηφάγα ανάγκη των μέσων επικοινωνίας, καθώς και όσων ασχολούνται με την αγορά τής τέχνης, να προσφέρουν συνεχώς καινούριο υλικό για κατανάλωση. Και δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι κάθε τι καινούριο γεννάει σε όλους ένα ρίγος συγκίνησης και θαυμασμού, ή, στην απλούστερη περίπτωση, ελπίδας και προσμονής, αφού αισθανόμαστε ότι κάθε ουσιαστικά νέα κατεύθυνση είναι πολύ δύσκολη, όλο περισσότερο σπάνια, και όσο πιο σπάνια τόσο πιο πολύτιμη. Χρειάζεται όμως παράλληλα με αυτή την ανάγκη για το νέο να επικαλούμαστε συνεχώς και ορισμένες άλλες σκέψεις. Πρώτον, είναι αδύνατον να αντιληφθούμε και να εκτιμήσουμε το πραγματικά νέο στην τέχνη, αν δεν γνωρίζουμε καλά και δεν έχουμε σε βάθος απολαύσει ό,τι έχει προηγηθεί. Άλλωστε, ακόμα και η άρνηση τού παλαιού στηρίζεται στο παλαιό. Δεύτερον, τα ουσιαστικά προβλήματα και θέματα που απασχολούσαν τον άνθρωπο από καταβολής κόσμου ήταν, είναι και παραμένουν τα ίδια. Είναι προβλήματα υπαρξιακά που εμφανίζονται σε κάθε εποχή με άλλο ένδυμα. Και συνήθως η απόσταση ανάμεσα στον χρόνο τής δημιουργίας και στον χρόνο τής επικοινωνίας με αυτήν επιτρέπει καλύτερη εστίαση πάνω στο πρόβλημα και εμβάθυνση στην ουσία του. Συνηθίζεται να λέγεται ότι χαρακτηριστικό των μεγάλων έργων είναι ότι υπερβαίνουν την εποχή τους. Αυτό σημαίνει ότι μπόρεσαν να μιλήσουν για τα ουσιαστικά ζητήματα με τέτοια ακρίβεια, ώστε, αν και με διαφορετικό τρόπο, να γίνονται αντιληπτά από κάθε επόμενη εποχή. Τρίτον, η φιλοσοφία, που είναι μια άλλη κατεύθυνση τού ανθρώπου στην ασχολία του με τα υπαρξιακά του προβλήματα, και μάλιστα πολύ πιο εφαρμοσμένη από την τέχνη, ουδέποτε περιφρόνησε το παρελθόν. Αντίθετα γυρίζει συνεχώς σε αυτό και εμπνέεται ευλαβικά. Ο Πλάτων δεν έπαψε ποτέ να είναι τής μόδας. Τέταρτον, η επιστήμη ανακαλύπτει νέες αλήθειες και από τη στιγμή που τις αποδεικνύει καταδικάζει τις παλαιές αλήθειες στην ιστορική λήθη. Οι αλήθειες όμως τής τέχνης συνυπάρχουν όλες μαζί. Καμία δεν κατέρριψε τις άλλες και σχεδόν πάντα μια παλαιά αλήθεια ξαναγίνεται κάποτε επίκαιρη, επομένως και νέα. Ίσως η μέτρια και η κακή τέχνη να είναι πιο ενδιαφέρουσες όταν είναι σύγχρονες, γιατί μέσω αυτών κάτι μπορεί να καταλάβουμε για τις προσπάθειες των συγχρόνων μας, άρα και για τις δικές μας. Αλλά η σπουδαία τέχνη δεν μπορεί παρά να είναι πάντοτε σύγχρονη. Γι’ αυτό άλλωστε και ο σημαντικός θεατρικός σκηνοθέτης Peter Brook είχε πει πως «σύγχρονο είναι ό,τι μας πιάνει από τον λαιμό».