fbpx

Εγωισμός και προσφορά

Ίσως μια περίεργη διαστροφή με κάνει να αναζητώ συχνά το αντίθετο από αυτό που είναι προφανές. Πάντως είναι γεγονός ότι οι αρετές κρύβονται συνήθως κάτω από τα ελαττώματα και οι καλές προθέσεις συγκαλύπτουν συχνά ιδοτέλειες ή αδυναμίες. Στη σύγχυση αυτή συμβάλλει και η ασάφεια των λέξεων, που από τη στιγμή που σφραγίζει μια έννοια την καθιστά μονοσήμαντη.

Είχα και έχω προβλήματα με τη λέξη «εγωισμός», μια και μπορεί σ’ αυτόν να οφείλονται τα καλύτερα και τα χειρότερα. Έχω όμως πολύ μεγαλύτερη αμηχανία μπροστά σε λέξεις όπως η «αυτοθυσία», η «προσφορά», η «αυταπάρνηση». Γύρω από την έννοια «εγωισμός» έχει καλλιεργηθεί μια αρνητική αντίληψη, πιθανόν επειδή με αυτήν ταυτίζεται η αυτοπροβολή και ο εγωκεντρισμός, σε αντίθεση με την «ηθικώς» πιο προβεβλημένη εξαφάνιση τού εαυτού μας προς όφελος των τρίτων. Αν όμως δεχτούμε σαν περιεχόμενο τού «εγωισμού» την ικανοποίηση των αναγκών και επιθυμιών μας, δεν βλέπω γιατί μια τέτοια στάση, απόλυτα συμφιλιωμένη με τη φύση μας, θα έπρεπε να στιγματίζεται, όταν δεν σημαίνει κατ’ ανάγκην αποκλεισμό ή εκμηδένιση των τρίτων, και ακόμα λιγότερο τού «πλησίον». Αυτή η αναζήτηση τής ικανοποίησης αποτελεί άλλωστε καθήκον απέναντι στον εαυτό μας. Μετά από αυτήν μπορεί να γεννηθεί η ανιδιοτελής και γνήσια επιθυμία προσφοράς.

Με πιο απλά λόγια τείνω να πιστέψω ότι μόνον ένας ικανοποιημένος «εγωισμός» μπορεί να προσφέρει, ενώ ένας στερημένος «εγωισμός» προσπαθεί στην πραγματικότητα να αντλήσει πολύ περισσότερα από όσα ισχυρίζεται ότι δίνει. Η ουσιαστική προσφορά είναι συνυφασμένη με τη χαρά που εξασφαλίζει στον προσφέροντα. Αλλιώς δεν είναι τίποτε άλλο παρά προσπάθεια να ξεγελασθεί η μοίρα και η πραγματικότητα. Ο στερημένος προσφέρει χωρίς χαρά, με αίσθημα ανταπόδοσης, εξισορρόπησης, ή ακόμα και εκδίκησης. Και συνήθως η προσφορά αυτή, και ειλικρινής αν είναι, συμπαρασύρει όλους σε βαθύτερη στέρηση.

Η παραπάνω θεωρητική ακροβασία γίνεται εύκολα αντιληπτή, αν μεταφερθεί στην καθημερινή πράξη των ανθρωπίνων σχέσεων, όπου όλοι, φίλοι και οικογένειες, βασανίζουν καλοπροαίρετα όλους, επειδή νομίζουν ότι προσφέρουν καλόπιστα, χωρίς να έχουν φροντίσει προηγουμένως να καλύψουν τις «εγωιστικές» ανάγκες τής δικής τους ζωής. Κανείς δεν μπορεί να αγαπήσει αν δεν αγαπήσει πρώτα τον εαυτό του, κανείς δεν μπορεί να δώσει χαρά αν δεν τη δώσει πρώτα στον εαυτό του. Η προσπάθεια να κάνεις τη ζωή των άλλων καλύτερη ξεκινάει από μια καλύτερη ζωή δική σου. Αλλιώς δεν κάνεις τίποτε άλλο από το να φορτώνεις τον άλλον με την συγκαλυμμένη πικρία σου. Άλλωστε, πώς θα δώσεις κάτι που δεν έχεις; Πρέπει να νιώθεις χαρά, αγάπη, γαλήνη, για να μπορέσεις να την προσφέρεις. Επομένως αν όλοι οι γονείς, οι σύζυγοι, οι φίλοι ήταν λίγο πιο «εγωιστές», η «προσφορά» τους θα ήταν λιγότερο επιβαρυντική και περισσότερο αποτελεσματική.