23-9-94
Η αναστήλωση, η αναπαλαίωση, η μουμιοποίηση έχουν γίνει ιδιώνυμες αξίες και λαϊκά, αν όχι λαϊκιστικά συνθήματα. Το παρελθόν μπροστά στην αδυναμία μας να δημιουργήσουμε κάτι καινούργιο, εκβιάζεται να πάρει τη θέση του παρόντος. Το παλαιό παίζει τον ρόλο του νέου, αντί να υπενθυμίζει σ’ αυτό τη μοίρα του.
Ζούμε την υστερία της επικάλυψης των σημαδιών του χρόνου. Σημάδια που αποκαλούμε πληγές και σπεύδουμε γεμάτοι αγωνία να εξαφανίσουμε. Όλα να θυμίζουν το νέο. Τίποτα να μην πεθαίνει. Ο τρόμος μπροστά στον θάνατο γίνεται άρνηση του χρόνου.
Κινούμαστε μέσα σε καλοστημένα σκηνικά. Σε φαντάσματα κακοβαμμένων νεοκλασικών. Σε νεκρά αναστηλωμένα χωριά, που ζουν ένα μήνα τον χρόνο, όταν οι λεπτολόγοι αλλοδαποί ιδιοκτήτες ανοίγουν για λίγο τα παράθυρα συνοδευόμενοι από τον ειδικό που θα τους υποδείξει το κατάλληλο πόμολο και τη σωστή κασέλα. Σε αρχαιολογικούς χώρους μονίμως σκεπασμένους με λινάτσες, προφυλαγμένους από απαγορευτικά κιγκλιδώματα, μακριά από τα χάδια εκείνων που τους λάτρεψαν.
Οι άνθρωποι σε δυστοκία δημιουργίας, κρατούν παγωμένη την κληρονομιά που δεν μπορούν να ζήσουν. Που δεν της επιτρέπουν να τους συμφιλιώσει με τον χρόνο. Το γυάλινο φέρετρο δεν δίνει ζωή στους νεκρούς, ούτε παρηγοριά στους ζωντανούς. Δύναμη και παρηγοριά είναι μόνον η συνειδητή και οργανική ένταξή μας στη ροή του χρόνου και στη φθορά του. Να αποδεχτούμε την (ευθεία ή κυκλική) πορεία του.
Τα σπίτια που κατοικούνται πρέπει να υποστυλώνονται για να τα ζούμε. Πρέπει να διατηρούνται κι όχι να «αναπαλαιώνονται». Πρέπει να είναι η αισθητική και λειτουργική μας ανάγκη που τα σώζει και όχι η αμφίβολη επανάληψη του αρχικού σχεδίου. Η ύλη εντάσσεται στον χρόνο. Οι επεμβάσεις μας δεν είναι σε θέση να τον αγνοήσουν. Μόνο να συνεργαστούν μαζί του.
Και τα σπίτια γερνάνε. Κι αυτά πεθαίνουν. Παλιές χορταριασμένες βίλες. Πέτρες που ξαναγίνονται χώμα. Ας θεωρήσουμε ότι αυτή είναι η φυσική διαδρομή τους. Να νιώσουμε την ουσία των υλικών που ξέρουν να πεθαίνουν. Το ξύλο, το σίδερο, η πέτρα.
Το αναστηλωμένο θέατρο, ο αψεγάδιαστος ναός δεν συγκινούν, γιατί εικονογραφούν την άρνηση του χρόνου, που θα'πρεπε να ενσωματώνουν. Τα αγάλματα πρέπει να ‘χουν κομμένα χέρια, οι κολόνες να ‘ναι κατά γης και τα σκαλοπάτια φθαρμένα από τους προσκυνητές, αφού ο χρόνος το θέλησε έτσι.
Όσα θαύματα φτάσανε στις μέρες μας καλώς εφτάσανε. Κι όσα χάθηκαν ας μείνουν στη μνήμη μας, όπως μας τα ιστορούν βιβλία και παραμύθια. Κι άλλα πολλά υπήρξαν που όλοι τα αγνοούμε. Και είναι καλά έτσι.
Τα ερείπια δεν είναι νεκρά και άσχημα, όπως δεν είναι ούτε ο άνθρωπος που γερνάει. Ο χρόνος δεν αντιμετωπίζεται με χειρουργικές επεμβάσεις.