fbpx

Δάσκαλος φωτογραφίας, 65 ετών

(Συνέντευξη Πλάτωνα Ριβέλλη στη Δέσποινα Λάδη

για το «Βήμα-Men» -Οκτώβριος 2010)

Έχω την αίσθηση ότι η παιδική μου ηλικία ήταν ειδυλλιακή. Αυτό μπορεί να είναι γεγονός ή μπορεί και να οφείλεται στη λειτουργία τής μνήμης μου που έχει την τάση να αποβάλλει τις κακές αναμνήσεις. Οφείλω πάρα πολλά στους γονείς μου και άλλα τόσα σε μια Κερκυραία γκουβερνάντα που στα κρίσιμα πρώτα παιδικά μου χρόνια εξισορρόπησε και συμπλήρωσε την επιρροή τής μητέρας μου.

Οι γονείς μου δεν ήταν λόγιοι, επιστήμονες ή καλλιτέχνες. Κατάφεραν όμως να δημιουργήσουν μέσα στο σπίτι μια ατμόσφαιρα γαλήνης, ασφάλειας και πνευματικής ζωής. Τα βιβλία, η κλασική μουσική και οι ωραίες συζητήσεις υπήρχαν με έναν αυτονόητο και φυσικό τρόπο. Μου έμαθαν πολλά, αλλά συγκρατώ κυρίως την αγάπη και τον σεβασμό προς τους άλλους. «Χρειάζονται πολλοί διαφορετικοί άνθρωποι για να γίνει ένας κόσμος», επαναλάμβανε ο πατέρας μου. «Να μπαίνεις πάντοτε στη θέση τού άλλου», συμπλήρωνε η μητέρα μου.

Η επαφή μου με τον κινηματογράφο χρονολογείται από πολύ νωρίς. Από τα δεκατρία μου ήμουν τακτικός θαμώνας τής Κινηματογραφικής Λέσχης των αδελφών Μητροπούλου. Καταλάβαινα λίγα, αλλά θαύμαζα πολλά. Η πρώτη ταινία που είδα ήταν η «Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων» τού Ντίσνεϊ, σε ηλικία πέντε χρόνων, αλλά εκείνη που με επηρέασε περισσότερο ήταν ο «Σκαραμούς», του Τζωρτζ Σίντνεϊ. Για πολλές ημέρες ξιφομαχούσα με μανία ανεβασμένος πάνω σε όλα τα έπιπλα του σπιτιού μας.

Πιστεύω ότι οι αξίες που υιοθετεί κανείς στη ζωή του έχουν και εφαρμογή, έστω διαφοροποιημένη, στην τέχνη. Αν, λόγου χάρη, κάποιος πιστεύει ότι το περιττό πνίγει την ουσία ή ότι η απλότητα συνιστά τη μεγαλύτερη αρετή για τη σύνθεση τής ουσίας, αυτό πρέπει να μπορεί να το μεταφέρει και στην τέχνη. Αν κάποιος δεν σέβεται το μυστήριο στη ζωή, τότε λογικά η τέχνη του θα είναι μονοσήμαντη και αυταπόδεικτη.

Οι σημαντικές αποφάσεις στη ζωή λαμβάνονται σχεδόν πάντα κάτω από την απειλή ότι μπορεί να είναι και ολοκληρωτικά λανθασμένες. Όταν άφησα, λόγου χάρη, τη δικηγορία, δεν θα ήταν δυνατόν να μιλάω για απόφαση και μάλιστα σημαντική, αν ήταν προϊόν μιας απόλυτα έλλογης και ζυγισμένης μελέτης, η οποία μπορούσε να σταθμίσει εκ προοιμίου όλες τις συνέπειες και τις πιθανότητες. Το ίδιο όταν πήρα διαζύγιο από την πρώτη σύζυγό μου ή όταν άφησα την Αθήνα για τη Σύρο. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις οι αποφάσεις έκρυβαν απειλές και συνεπάγονταν φόβους. Τελικά, όμως, μπορεί στη ζωή μας να έχουμε πάρει αποφάσεις πολύ σημαντικές χωρίς να το έχουμε συνειδητοποιήσει - μικρές και καθημερινές με ανυπολόγιστες συνέπειες.

Η σχέση μου με τη φωτογραφία αρχικά λειτούργησε σαν αντίδραση, σαν διέξοδος και παρηγοριά απέναντι στο τότε επάγγελμά μου, του δικηγόρου. Μου φάνηκε τότε σαν το πιο προσιτό εργαλείο για να ασχοληθώ με την τέχνη, που ήταν για μένα ο πιο πνευματικός τρόπος να συμπυκνώνω τη χαρά τής ζωής. Αυτό που δεν περίμενα είναι ότι κέντρο τής ζωής μου, απόλαυση αλλά και επάγγελμα, θα γινόταν η διδασκαλία και ότι θα έκλεβε έτσι την πρωτοκαθεδρία από την ίδια τη δημιουργία.

Δεν πιστεύω ότι η τέχνη είναι προορισμένη να καταγράφει κατ’ ανάγκη στιγμές χαρούμενες. Πιστεύω όμως ότι ένα έργο τέχνης, ακόμα και όταν αναφέρεται στις πιο ζοφερές καταστάσεις, πρέπει να γεμίζει τα μάτια του αποδέκτη του με δάκρυα χαράς. Το πώς θα γίνει αυτό είναι μέρος του οράματος και του ταλέντου τού δημιουργού του.

Μου είναι δύσκολο να ξεκαθαρίσω τι σημαίνει ισορροπημένος ή ευτυχισμένος. Εντούτοις δεν αισθάνομαι ποτέ ανικανοποίητος. Μου αρκεί ίσως μια συνεχής φυγή προς τα μπρος, με την οποία καλύπτω τις αμφιβολίες μου και τους δισταγμούς μου.

Δεν μου αρέσει να ονειρεύομαι τις Κυκλάδες έντεκα μήνες και να τις ζω τον Αύγουστο. Αποφάσισα να ζήσω μόνιμα στη Σύρο για πολλούς και διάφορους λόγους. Η Αθήνα έχει όλα τα κακά τής μεγαλούπολης και κανένα από τα καλά της. Ό,τι καλύτερο έχει η Ελλάδα νομίζω πως βρίσκεται στο Αιγαίο. Η γυναίκα μου δεν μπορεί να ζει μακριά από τη φύση και εγώ δεν μπορώ να ζω μακριά από τη γυναίκα μου. Ένα τραπεζικό στεγαστικό δάνειο θα αρκούσε το πολύ για την αγορά ενός μεσαίου διαμερίσματος στο κέντρο τής Αθήνας, ενώ τελικά μου επέτρεψε την απόκτηση ενός μεγάλου και ωραίου σπιτιού στην κορυφή ενός λόφου και αύξησε τις χαρές της ζωής μου. Στη Σύρο πίνω τον καφέ μου κοιτάζοντας την Πάρο και τη Νάξο και όχι την απέναντι πολυκατοικία.

Δεν ξέρω αν ο τελικός απολογισμός της ζωής μου θα είναι θετικός, τουλάχιστον όσο θετικές θέλω να είναι οι αναμνήσεις μου. Μπορώ όμως να επαναλάβω και να υιοθετήσω μια παρατήρηση του δασκάλου μου στη φωτογραφία, του Garry Winogrand: «Αν η ζωή είναι μια μάχη ενάντια στην ανία, τότε έχω κερδίσει».