Φωτογράφος-Καθημερινή
Οκτώβριος 2007
Η φωτογραφία μιλάει με τη σιωπή της. Αυτή η πρωταρχική αρετή και δύναμή της τείνει να λησμονηθεί. Η φωτογραφία σαν βουβή που είναι δεν μπορεί ούτε να φλυαρεί ούτε να φωνάζει. Για να μπορέσει να πει, ή καλύτερα να ψιθυρίσει, κάτι, πρέπει πρώτον να νιώσει έντονη την ανάγκη - αφού απαιτείται προσπάθεια για να παραβιάσει τη σιωπή της - και δεύτερον να βρει τον λιτότερο και αποτελεσματικότερο τρόπο για να το πετύχει. Επειδή μάλιστα αυτή η υπόγεια διατύπωση τού λόγου της δεν επιδέχεται επεξηγήσεις, επιβάλλεται η έκφρασή της να χαρακτηρίζεται από μεγάλη ακρίβεια, αλλά ταυτόχρονα και από μια πολυσημία που θα διευρύνει τις δυνατότητες επικοινωνίας της. Ο λόγος τής φωτογραφίας πρέπει να είναι σαν τον λόγο τής Πυθίας και τον λόγο τής Ποίησης. Για να το πετύχει αυτό η φωτογραφία έχει στο οπλοστάσιό της πολύ λίγα εφόδια. Όλα μάλιστα μοιάζουν τεχνικά και τεχνητά, ενώ είναι ουσιαστικά και εκφραστικά. Το κάδρο, η γωνία λήψης, η αφαίρεση, οι χώροι χωρίς πληροφορίες, και πάνω από όλα η μοναξιά και η σιωπή που συνοδεύουν κάθε φωτογραφία. Στις μέρες μας η σιωπή έχει πάψει να αποτελεί αρετή. Η αφαίρεση αντιμετωπίζεται σαν απειλή. Το κάδρο θεωρείται περιορισμός και αναχρονισμός. Η γωνία λήψης δεν πρέπει να φαίνεται καθοριστική, ακόμα και όταν είναι. Ο λόγος τής Πυθίας είναι ύποπτος. Οι πολυσημίες ενοχλούν, ενώ τα συνθήματα καθησυχάζουν. Πριμοδοτούνται οι κραυγές, τα μεγάλα μεγέθη, οι υπογραμμίσεις, το προφανές. Η σιωπή ξεχάστηκε γιατί ενοχλεί και προκαλεί αμηχανία. Η μοναξιά τής κάθε φωτογραφίας, που τόσο συχνά προδίδει τις αδυναμίες τού φωτογράφου, αντικαταστάθηκε από τις σειρές και τις ομοιογραφίες. Η ταυτολογία έγινε συνώνυμη τού περιεχομένου και η τυπολογία από στοιχείο φόρμας μετατράπηκε σε αυτονόητο στοιχείο ύφους. Στη μετάλλαξη αυτή συνέβαλε όλη η αντίστοιχη μετατόπιση τού κόσμου των εικόνων. Τής ζωγραφικής, τού κινηματογράφου, τής τηλεόρασης, τής διαφήμισης. Η φωτογραφία ακολούθησε και αυτή ξεχνώντας ότι για εκείνη η σιωπή, η ακρίβεια, η λιτότητα και η μοναχικότητα ήταν και είναι δομικά στοιχεία τής ταυτότητάς της. Το βέβαιο είναι ότι για να συνεχίσει να υπάρχει, αυτόνομη και συγκινητική, η φωτογραφία πρέπει να ανακαλύψει τη νέα της σιωπή, που θα γίνει αναγκαία και πάλι όταν το προφανές και το θορυβώδες την κουράσουν.