fbpx

Οι λογικές ερμηνείες και το μυστήριο

Φωτογράφος-Καθημερινή

Νοέμβριος 2003

Ένα επικοινωνιακό πρόβλημα τής τέχνης είναι η αμηχανία με την οποία την αντιμετωπίζει το καλλιτεχνικά απαίδευτο κοινό. Η εύκολη λύση, την οποία το κοινό υιοθέτησε για να ξεκαθαρίσει τους λογαριασμούς του με αυτήν, ήταν ο περιορισμός τής τέχνης σε έναν πολυτελή και περιχαρακωμένο χώρο που δήθεν αφορούσε ολίγους. Η απάντηση στο υπαρκτό αυτό πρόβλημα θα μπορούσε να ήταν η μείωση τού καλλιτεχνικά απαίδευτου κοινού μέσα από τη διεύρυνση των δυνατοτήτων παροχής καλλιτεχνικής παιδείας σε συνδυασμό με την κατάρριψη τού μύθου περί καλλιτεχνικού ελιτισμού και κοινωνικής περιχαράκωσης. Κατά την τελευταία όμως εικοσαετία προτιμήθηκε, και μάλλον κυριάρχησε, μια άλλη πιο εύκολη, πιο γρήγορη, αλλά και πιο επιφανειακή μέθοδος γεφύρωσης κοινού και τέχνης, που απαλλάσσει τόσο τους παιδευμένους όσο και τους απαίδευτους από τη δυσκολία προσέγγισης τής ουσιαστικής αλλά και δυσπρόσιτης διάστασης τού μυστηρίου τής τέχνης. Η μέθοδος αυτή διάλεξε την επιστημονικοφανή ερμηνεία σαν εργαλείο καλλιτεχνικής ανάλυσης παραμερίζοντας την ποιητική αφαίρεση. Ακόμα και οι καλλιτέχνες προτίμησαν να αφιερώνουν περισσότερο χρόνο στη διαδικασία «ερμηνείας» τής τέχνης και τής τέχνης τους, παρά στη διαδικασία παραγωγής της. Η φωτογραφία ήταν αναπόφευκτο να πρωταγωνιστήσει στην εξάπλωση αυτής τής μεθόδου. Πολλοί λόγοι συνηγορούσαν γι’ αυτό. Για την παραγωγή της απαιτείται συνήθως ελάχιστος χρόνος, με συνέπεια να επιζητείται η προσθήκη των λεκτικών αναλύσεων για την αύξηση τού κύρους της. Οι εμφανείς πληροφορίες που μεταφέρει προσφέρονται για διατύπωση λογικοφανών επιχειρημάτων. Το μυστήριό της δεν είναι προφανές και η επιφάνειά της ανθίσταται στην αφαίρεση και ρέπει προς την ερμηνεία και την απόδειξη. Είναι μάλλον βέβαιο ότι η τάση για υπογράμμιση τής «λογικής» ερμηνείας τής φωτογραφίας σε βάρος τού ποιητικού της λόγου δεν θα υποχωρήσει εύκολα. Ας ελπίσουμε τουλάχιστον να διατηρηθεί ο σεβασμός απέναντι στη δύναμη τού μυστηρίου και τής αφαίρεσης, που δεν γίνεται να απουσιάζουν όταν αντιμετωπίζουμε τη φωτογραφία σαν τέχνη και την τέχνη σαν πνευματικό έργο.