Φωτογράφος-Καθημερινή
Φεβρουάριος 2006
Είναι συνηθισμένη η προτροπή που συχνά απευθύνεται προς νέους και επίδοξους φωτογράφους να φωτογραφίζουν όσο γίνεται συχνότερα. Κάτι τέτοιο ακούγεται εκ πρώτης όψεως άχρηστο, αφού η φωτογραφία διακρίνεται για την εύκολη τεχνική της. Εν τούτοις οι λόγοι που συνηγορούν για να στηρίξουν αυτή τη συμβουλή είναι πολλοί και πειστικοί. Ας προσπαθήσουμε να επισημάνουμε μερικούς από αυτούς.
Πρώτο: ο φωτογράφος πρέπει να ξεχνάει τη φωτογραφική μηχανή και να χρησιμοποιεί το μάτι του. Και μόνο μια συχνή επαφή με αυτήν μπορεί να εκμηδενίσει την παρουσία της και τη διαμεσολάβησή της.
Δεύτερο: αν η φωτογραφική διαδικασία αποτελεί ένα σύντομο και σπάνιο διάλειμμα στη φορτωμένη με άλλες ασχολίες ζωή μας, τότε, σαν κάθε διάλειμμα, είναι ανάλαφρη και ευχάριστη, αλλά σπανίως σοβαρή και ουσιαστική.
Τρίτο: όταν η φωτογράφηση ανασύρεται από τη λήθη σε πολύ αραιά διαστήματα, μετατρέπεται εύκολα σε δευτερεύουσα διαδικασία εικονογράφησης προκατασκευασμένων ιδεών. Οι φωτογραφίες που έτσι προκύπτουν δεν είναι τίποτε άλλο από οπτικές εφαρμογές νοητικών κατασκευών. Η μαγεία τής φωτογραφικής εικόνας και η αφηρημένη σύνδεσή της με το ασυνείδητο τού φωτογράφου χάνεται τότε οριστικά. Δυστυχώς τέτοιου είδους είναι οι περισσότερες καλλιτεχνικές φωτογραφίες των ημερών μας, μια και οι φωτογράφοι αγαπούν όλο και λιγότερο τη φωτογραφία, ενώ αποδίδουν όλο και μεγαλύτερη σημασία στις πενιχρές και συνήθως απλοϊκές ιδέες τους.
Τέταρτο: όταν η αναθέρμανση τής σχέσης μας με τη φωτογράφηση γίνεται αραιά και πού, ο κίνδυνος να τη συνδέσουμε με τις εκάστοτε συναισθηματικές μας καταστάσεις είναι μεγάλος. Η ευτυχία μας και η δυστυχία μας τείνουν τότε να επιβαρύνουν τις φωτογραφίες μας υπογραμμίζοντας τα πιο επιφανειακά τους χαρακτηριστικά και επηρεάζοντας ακόμα και το θεματικό τους περιεχόμενο. Όταν όμως η φωτογραφική διαδικασία αρχίσει να διατρέχει όλες τις συνθήκες και περιόδους τής ζωής μας, εκμεταλλεύεται καλύτερα τον χώρο που δημιουργείται ανάμεσα στις ευτυχισμένες και δυστυχισμένες στιγμές μας, χώρο χρονικά μεγαλύτερο και συναισθηματικά απελευθερωμένο. Τότε οι φωτογραφίες μας συνιστούν πολύ πιο έμμεσες αναφορές στην ευτυχία ή στη δυστυχία μας, με συνέπεια να αγκαλιάζουν ευρύτερες περιοχές τού πνευματικού μας δυναμικού με τρόπο πιο υπερβατικό και πιο αφηρημένο.
Πέμπτο: η ευκαιριακή ενασχόληση με τη φωτογραφική διαδικασία σπρώχνει τον φωτογράφο στην επανάληψη των ευκολιών του. Ο φωτογράφος αναπαράγει δηλαδή τις φωτογραφίες που έχει ήδη κάνει με επιτυχία, αφού αυτό τον προφυλάσσει από τη μέγιστη απειλή τής αποτυχίας. Αντίθετα, η συχνή επαφή με τον φωτογραφικό εαυτό μας αποκαλύπτει την ανιαρή πλευρά των ευκολιών μας. Με άλλα λόγια, τότε καταφέρνουμε να αποκηρύττουμε τις εκφραστικές ευκολίες μας, αφού αυτές θα μας προκαλούν την πιο αφόρητη ανία. Πλήξη ακόμα πιο οδυνηρή μια και ενώ τη διαπιστώνουμε οι ίδιοι, σπανίως γίνεται αντιληπτή από τους τρίτους. Αυτή η δημιουργική ανία, πολύ περισσότερο από οποιαδήποτε ευκαιριακή ευφορία, θα μας οδηγήσει στην υπέρβαση των ορίων μας και σε ένα πιθανώς πιο ενδιαφέρον φωτογραφικό αποτέλεσμα.