Ύφος και Φωτογραφία
Έχει γίνει συχνά λόγος και από εμένα και από όλους τους διδάσκοντες και συγγραφείς περί τη φωτογραφία για το λεγόμενο ύφος της φωτογραφίας και ύφος του φωτογράφου. Και επειδή ακριβώς σήμερα ζούμε μια εποχή βομβαρδισμού εικόνων έχουν καταλάβει όλοι -και ειδικά οι νεότεροι- ότι πρέπει να διαμορφώσουν ένα ύφος για να υπάρξουν στον αχανή χώρο της φωτογραφίας. Αυτό έχει οδηγήσει σε τραγικά λάθη. Το ύφος -ναι- είναι σημαντικό, αλλά το ύφος προκύπτει -και θα προκύψει- άγνωστο πότε και σίγουρα δεν θα το προκαλέσει ο φωτογράφος με τη θέληση του. Το ύφος είναι ένας συνδυασμός μεθόδου, ιδιοσυγκρασίας, χαρακτήρα, επιρροών και διαμορφώνεται μέσα στον χρόνο, δεν μένει ποτέ αναλλοίωτο. Είναι προφανές ότι ένας φωτογράφος ο οποίος είναι νέος στην ηλικία -την κανονική και την ηλικία τη φωτογραφική- είναι πολύ δύσκολο, όχι απλώς να έχει ένα ύφος, άλλα και να μπορέσει να το διατηρήσει και να το αφήσει αναλλοίωτο μέσα στα χρόνια. Επομένως, δεν νομίζω πως πρέπει να τον απασχολεί. Αυτό που πρέπει να τον απασχολεί είναι όταν μελετάει τις φωτογραφίες του να τις παντρεύει τη μία με την άλλη, έτσι ώστε να αρχίσουν να διαμορφώνουν μία ενότητα. Αυτό που λένε «σώμα δουλειάς» οι Αγγλοσάξονες. Δηλαδή να μην είναι απλώς τυχαίες, ωραίες (εντός εισαγωγικών) ή ενδιαφέρουσες (εντός εισαγωγικών) φωτογραφίες, αλλά μία σειρά φωτογραφιών από την οποία να προκύπτει κάτι, πέρα από τις πληροφορίες που φέρουν οι ίδιες οι φωτογραφίες. Αυτό σιγά-σιγά μαζί με τη φόρμα, μαζί με το περιεχόμενο, μαζί με την προσωπικότητα και την πνευματικότητα που θα έχει ενσωματώσει στις φωτογραφίες ο φωτογράφος, ίσως κάποτε προτείνει ένα ύφος, προτείνει μια υπογραφή. Αν η υπογραφή είναι πρόωρη και βεβιασμένη, τότε αυτογελοιοποιείται ο φωτογράφος και γίνεται πια ένα προϊόν. Άλλη μια κληρονομιά ίσως (αρνητική) της επαγγελματικής φωτογραφίας, όπου ο επαγγελματίας φωτογράφος οφείλει για την επαγγελματική του επιτυχία να έχει όσο γίνεται νωρίτερα μια υπογραφή, ένα ύφος αναγνωρίσιμο, έτσι ώστε ο πελάτης να τον ζητάει για αυτό το ύφος. Αντίθετα, ένας καλλιτέχνης φωτογράφος, ένας φωτογράφος ο οποίος δεν πουλάει το ύφος του αλλά ενδεχομένως πουλάει τις φωτογραφίες του (που είναι πολύ διαφορετικό), δεν πρέπει να εγκλωβιστεί στο ύφος του, έστω κι αν ελπίζει κάποτε να το πετύχει. Εάν συνειδητοποιήσει ότι εγκλωβίστηκε σ’ ένα ύφος, λογικά πρέπει να βαρεθεί. Και η βαρεμάρα στο καλλιτέχνη είναι σωτηρία, εφόσον όμως τον οδηγήσει σε αλλαγή. Αλλαγή παντός είδους, ακόμα και ύφους.