fbpx

015. Φακοί ζούμ και φωτογραφικό κάδρο

Τετάρτη, 30 Μαρτίου 2016 10:24

Το δέκατο πέμπτο από τη σειρά videos "Μικροί Μονόλογοι από τον Πλάτωνα Ριβέλλη για τη Φωτογραφία και την Τέχνη".

Φακοί ζούμ και φωτογραφικό κάδρο

Ένα ζήτημα που έχει απασχολήσει συχνά τα μαθήματά μου είναι η χρήση του φακού ζουμ. Είναι γεγονός ότι οι περισσότεροι φωτογράφοι αγοράζουν μία μηχανή με έναν φακό ζουμ, δηλαδή φακό μεταβλητών εστιακών αποστάσεων, διότι θεωρούν ότι αυτό είναι μια πολύ μεγάλη ευκολία. Εντούτοις, είναι παγίδα. Ο λόγος είναι ο εξής. Η φωτογραφία είναι κυρίως και πάνω από όλα κάδρο. Όπως θα λέγαμε ο κινηματογράφος είναι μοντάζ. Η αλλαγή των σκηνών μετράει στον κινηματογράφο, το ποια σκηνή προηγείται της άλλης και ποια είναι αυτή που ακολουθεί. Στη φωτογραφία αντίθετα οι τέσσερις πλευρές που κόβουν ένα κομμάτι χρόνου και χώρου είναι το βασικό της στοιχείο. Αν λοιπόν δεν έχουμε άποψη για το ποιο κάδρο θέλουμε να κόψουμε, ποιο είναι το εύρος του κάδρου που θέλουμε να χρησιμοποιήσουμε και κάθε φορά που σηκώνουμε τη μηχανή τροποποιούμε το κάδρο, ούτως ώστε να ταιριάξει σε αυτά που νομίζουμε ότι θέλουμε να μπούνε μέσα, τότε δεν φτιάχνουμε κάδρο, απλώς κάνουμε συλλογή στοιχείων. Αυτή είναι και η μεγαλύτερη αδυναμία των φωτογραφιών που βλέπω, οι οποίες συνήθως απορρίπτονται ελλείψει κάδρου. Όχι καλού ή κακού, δεν έχουν πειστικό κάδρο, αποφασιστικό κάδρο. Άρα θα συμβούλευα όσους έχουν φακό ζουμ να τοποθετήσουν σε ένα σταθερό σημείο το δαχτυλίδι επιλογής αποστάσεων και να συνηθίσουν ένα διάστημα να τραβάνε με αυτό. Όταν θέλουν να αλλάξουν το περιεχόμενο του κάδρου, να μετακινούν το σώμα τους και όχι τον φακό. Αλλάζοντας θέση με το σώμα επιλέγουμε το κάδρο και, κυρίως, δίνουμε και δυνατότητες αλλαγής προοπτικής. Εκτός όμως από το κάδρο η αλλαγή εστιακών αποστάσεων επηρεάζει και ένα άλλο βασικό στοιχείο που είναι το βάθος πεδίου. Όταν μεταπηδούμε από έναν τηλεφακό σε έναν ευρυγώνιο, αλλάζει πάρα πολύ η σχέση των μπροστινών και των πίσω αντικειμένων με αποτέλεσμα να αλλάζει όλο το περιεχόμενο της φωτογραφίας. Θεωρώ επομένως ότι η αλόγιστη χρήση του ζουμ έχει επηρεάσει επί τα χείρω πάρα πολύ τη φωτογραφία. Τώρα, το ποιος είναι ο σωστός σταθερός φακός, δεν υπάρχει κανόνας. Πάντως, ένας φακός που δεν έχει πολύ μεγάλες υπερβολές. Όχι υπερβολικός τηλεφακός, όχι υπερβολικός ευρυγώνιος, διότι στην περίπτωση αυτή ο φακός γίνεται ένα τόσο σημαντικό στοιχείο της φωτογραφίας, ώστε, όπως και ένα πολύ σημαντικό θέμα γίνεται φραγμός στη δημιουργικότητα του φωτογράφου, έτσι και ένας υπερβολικός φακός κλέβει την παράσταση από τον φωτογράφο και από το περιεχόμενο της φωτογραφίας του.