Κάθε καλλιτέχνης, κάθε δημιουργός δημιουργεί πρωτίστως για τον εαυτό του. Εντούτοις, αν τον βάζαμε σε ένα έρημο νησί, δεν θα μπορούσε πλέον να δημιουργήσει. Η επικοινωνία με τον υπόλοιπο κόσμο επιδρά με δύο τρόπους. Πρώτα απ’ όλα ο υπόλοιπος κόσμος τροφοδοτεί τη ζωή του με συναισθήματα, με συγκινήσεις, με εμπειρίες. Και δεύτερον σε αυτόν απευθύνει το έργο του σε δεύτερο βαθμό. Δηλαδή, αφού ικανοποιήσει την προσωπική του δημιουργική ανάγκη, τη συμπληρώνει διότι μέσω αυτής επικοινωνεί με τους οικείους του, με τους αγαπημένους του, με τους γύρω του, με τους αγνώστους. Και μάλιστα επικοινωνεί με τον αφηρημένο τρόπο της τέχνης, αφού έχει διαπιστώσει ότι ο τρόπος της προφορικής ή γραπτής επικοινωνίας μέσω των λέξεων δεν μπορεί εύκολα να αγγίξει τα ουσιαστικά πράγματα που τον απασχολούν, αφού αυτά δεν είναι μόνο σημαινόμενα, αλλά είναι και υπερβατικά, και αφηρημένα, και ασυνείδητα. Άρα έχει ανάγκη επικοινωνίας. Πώς εξασφαλίζεται αυτή η επικοινωνία; Προφανώς -στην περίπτωση της φωτογραφίας- με εκθέσεις και δημοσιεύσεις, εκδόσεις, βιβλία. Η διαδικασία αυτή όμως έχει και ένα άλλο πολύ ευεργετικό για τον φωτογράφο αποτέλεσμα. Η ευκολία, η σχετική ευκολία, η φαινομενική ευκολία της φωτογραφικής τέχνης και διαδικασίας τείνει να μετατρέψει τον φωτογράφο σε ευκαιριακό καλλιτέχνη, όχι πλήρους απασχόλησης θα λέγαμε. Οφείλει λοιπόν να προστατεύσει το μέσον αυτό που υπηρετεί πρώτον με μία διαδικασία ιεροτελεστίας και δεύτερον με μία διαδικασία επικοινωνίας. Η επικοινωνία αυτή βοηθάει και τον ίδιο διότι τον κάνει να συγκεντρώνει τη δουλειά του, να την επιλέγει, να τη βλέπει, να αγωνιά και να χαίρεται όταν ένα ξένο μάτι πέφτει πάνω της και να θλίβεται όταν την αποκαθηλώνει από μία έκθεση, ενώ χαίρεται όταν έχει τη δυνατότητα να χαρίσει σε κάποιον μια φωτογραφία του ή ένα βιβλίο του. Πολλοί νέοι φωτογράφοι που προσπαθούν να είναι σεμνοί, αδίκως αναρωτιούνται αν πρέπει να κάνουν μια έκθεση ή αν ένα μικρό βιβλίο θα ήταν σκόπιμο, θεωρώντας ότι δεν είναι ακόμα έτοιμοι. Ένας καλλιτέχνης δεν είναι ποτέ έτοιμος, αλλιώς θα πρέπει να κάνει μία έκθεση και ένα βιβλίο την παραμονή του θανάτου του (αν τον γνωρίζει). Μικρές άνω τελείες βάζει στη διάρκεια της ζωής του, μικρά σταματήματα από το ξεκίνημα του δείχνοντας κάθε φορά το στάδιο στο οποίο έχει φτάσει με σκοπό να το ξεπεράσει, με σκοπό να επικοινωνήσει, με σκοπό να βελτιωθεί, με σκοπό να πάρει τον εαυτό του στα σοβαρά και να τον πάρουνε και οι άλλοι -οι οικείοι του και οι τρίτοι- επίσης στα σοβαρά. Το μόνο σφάλμα θα ήταν, κάτι δυστυχώς που το βλέπουμε συχνά, η φιλοδοξία, ή μάλλον η ματαιοδοξία, να πάρει το πάνω χέρι και πλέον η έκθεση ή το βιβλίο να ξεφύγουν από τις σωστές διαστάσεις και από το σωστό περιβάλλον στο οποίο θα έπρεπε να βρεθούν ανάλογα με την πρόοδο, με την ηλικία του φωτογράφου, και έτσι να μη βλέπουμε αναδρομικές εκθέσεις στα 30 χρόνια, να μη βλέπουμε πολύ φιλόδοξες εκθέσεις σε δυσανάλογα προβεβλημένα μέρη, να μη βλέπουμε εγκαίνια με τρομερή προβολή, δηλαδή με λίγα λόγια ο φωτογράφος να σεβαστεί το μέτρο. Αν το κάνει αυτό, είμαι υπέρ κάθε έκθεσης και κάθε έκδοσης, που φυσικά θα είναι μέτρια, σπανίως είναι σπουδαίες, αλλά που είναι πολύ χρήσιμη και για τον ίδιο και για τη φωτογραφία και για την εκπαίδευση του φωτογραφικού κοινού, χωρίς το οποίο δεν θα είχαμε φωτογραφία.