1.Πώς ξεκίνησε η σχέση σας με τη φωτογραφία;
Ήθελα να ασχοληθώ με την Τέχνη και να εγκαταλείψω τη δικηγορία. Θεώρησα ότι η φωτογραφία ήταν πιο προσιτή και πιο εύκολη από άλλες τέχνες. Είχα, φυσικά, λάθος στην εκτίμησή μου αυτή, αλλά αυτό με έκανε πιο υπεύθυνο απέναντί της.
2.Ποιον φωτογράφο θαυμάζετε και γιατί;
Πάρα πολλούς μεγάλους και ακόμα περισσότερους μαθητές μου. Το γιατί είναι το βασικό περιεχόμενο των μαθημάτων μου.
3.Η εμπειρία της Αμερικής το 1983 πώς σας άλλαξε σαν φωτογράφο και σαν δάσκαλο φωτογραφίας;
Η Αμερική μού χρησίμευσε κυρίως ως συμβολικό κομβικό σημείο ρήξεως με το επαγγελματικό παρελθόν μου. Επιπλέον οφείλω πάρα πολλά στη γνωριμία και την παρέα αφενός με τον διάσημο Garry Winogrand, με τον οποίο ξεκίνησε και ο ουσιαστικός προβληματισμός μου γύρω από τη φωτογραφία και αφετέρου με τον παντελώς άσημο νεαρό Charlie Melcher, ο οποίος μου έδωσε μια ενδιαφέρουσα κατεύθυνση τρόπου διδασκαλίας.
4.Ποιο είδος φωτογραφία αγαπάτε περισσότερο;
Το είδος που αγαπώ δεν είναι είδος και δεν είναι ένα. Μπορώ ευκολότερα να πω ποιο αποστρέφομαι και για ποιο αδιαφορώ. Αποστρέφομαι την εννοιακή (conceptual) φωτογραφία, και γενικότερα την νεοπικτοριαλιστική φωτογραφία, δηλαδή αυτήν που μιμείται τη ζωγραφική ή ερωτοτροπεί με αυτήν. Και δεν με αφορά η εφαρμοσμένη ή εμπορική φωτογραφία, χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν σέβομαι και δεν εκτιμώ τους καλούς φωτογράφους που την υπηρετούν. Για όλο το υπόλοιπο τεράστιο φωτογραφικό φάσμα έχω μεγάλο ενδιαφέρον.
5.Το 1988 ιδρύσατε τον «Φωτογραφικό Κύκλο», ένα μη κερδοσκοπικό πολιτιστικό σωματείο το οποίο διοργανώνει σεμινάρια, εκθέσεις, εκδίδει βιβλία και προωθεί την τέχνη της φωτογραφίας με τον καλύτερο τρόπο. Τι σημαίνει ο «Φωτογραφικός Κύκλος» για εσάς; Πώς προέκυψε αυτή η ιδέα;
Σημαίνει μια μεγάλη παρέα η οποία περιλαμβάνει φωτογράφους με συγγενείς καλλιτεχνικές αντιλήψεις και παρόμοια καλλιτεχνικά ενδιαφέροντα. Η ιδέα προέκυψε αρχικά από την ανάγκη να μη αποξενώνομαι από τους μαθητές μου μετά το πέρας των σεμιναρίων και από την επιθυμία όλων μας να νιώθουμε λιγότερο μόνοι σε ένα περιβάλλον που δεν ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για όλα αυτά που εμείς θεωρούμε σημαντικά και αναγκαία.
6.Ποια είναι η συμβουλή που δίνετε πάντα στους μαθητές σας;
Δύο συμβουλές που έδιναν στους δικούς τους μαθητές, αντίστοιχα, ο Walker Evans και ο Garry Winogrand: α) να έχουν μια καλλιεργημένη ζωή, διότι αυτό θα φανεί στις φωτογραφίες τους και β) να είναι αυστηροί με τον εαυτό τους.
7.Τι να περιμένουμε στο μέλλον από τον «Φωτογραφικό Κύκλο»;
Μετά από 25 χρόνια είναι δύσκολο να περιμένει κανείς κάτι καινούργιο. Θα συνεχίσουμε στην κατεύθυνση τής φωτογραφικής παιδείας, των φωτογραφικών συναντήσεων, των φωτογραφικών εκθέσεων, των συγγραμμάτων και περιοδικών (και από δω και μπρος μάλλον αναγκαστικά ιντερνετικών). Άλλωστε η λαίλαπα των φωτογραφικών διαδικτυακών τόπων ίσως επιβάλει αλλαγές στο τοπίο. Μπορεί ο "Κύκλος" σε λίγα χρόνια να θεωρηθεί είδος μουσειακό.
8. "Κριτήρια και Επιλογές στην Καλλιτεχνική Φωτογραφία" είναι ο τίτλος του σεμιναρίου στο οποίο είστε εισηγητής, στα Χανιά 9-10 Φεβρουαρίου, μετά από κάλεσμα της Λέσχης Φωτογραφίας και Κινηματογράφου Χανίων. Πείτε μας λίγα λόγια για το σεμινάριο αυτό μιας και είναι λίγο διαφορετικό από τα «Εισαγωγικά» σεμινάρια που κάνετε συνήθως ανά την Ελλάδα.
Οι νέοι φωτογράφοι έχουν πλέον, λόγω διαδικτύου, αρκετή επαφή με την ιστορία τής φωτογραφίας και με τους μεγάλους φωτογράφους. Επιπλέον, η ψηφιακή τεχνολογία τούς προσφέρει τη δυνατότητα να φωτογραφίζουν ανέξοδα και εύκολα. Φαίνεται όμως ότι τις περισσότερες φορές δεν είναι σε θέση να συνειδητοποιήσουν αφενός γιατί οι μεγάλοι φωτογράφοι είναι σπουδαίοι και αφετέρου ποιες από τις ίδιες τους τις φωτογραφίες αξίζουν. Η πρόσβαση στις ανεξάντλητες πληροφορίες τού κυβερνοχώρου αποκάλυψε την αδυναμία διαμόρφωσης κριτηρίων και έκανε πιο έκδηλη την ανάγκη για την ανάπτυξη κριτικής σκέψης και επιλογών.
Με λίγα λόγια:
1.Καλός φωτογράφος είναι αυτός...
που εντάσσει τη φωτογραφία στη ζωή του.
2.Ταλέντο είναι…………………
ένα χάρισμα που δεν πρέπει να μας απασχολεί όταν αναφερόμαστε στον εαυτό μας, γιατί η αγωνία σε σχέση με την απουσία ή την παρουσία του επιβαρύνει την καλλιτεχνική διαδικασία και δυναμιτίζει τον καλλιτεχνικό αυθορμητισμό.
3.Μια καλή φωτογραφία πάντα…………………………
αποτελεί μια εξαίρεση στο έργο ενός φωτογράφου. Ο κανόνας είναι οι μέτριες.
4.Ο καλύτερος τρόπος για να μάθει κάποιος την τέχνη της φωτογραφίας είναι……………….
να χαίρεται τη διαδικασία τού φωτογραφίζειν, να απολαμβάνει τη δουλειά των άλλων, να συμβουλεύεται τους ανθρώπους που θαυμάζει και εκτιμά και να φωτογραφίζει με αντίπαλο τον εαυτό του και όχι τους άλλους φωτογράφους.
5.Απορρίπτω μια φωτογραφία όταν…………..
μοιάζει με επίθετο ή επίρρημα και όχι με ουσιαστικό ή ρήμα.
6.Εύχομαι στο μέλλον να……………
συμπεριλαμβάνεται στις βασικές σχολικές γνώσεις ο προβληματισμός γύρω από το καλλιτεχνικό γεγονός. Και η φωτογραφική εικόνα ίσως να είναι το πιο πρόσφορο εργαλείο στις μέρες μας για να επιτευχτεί αυτός ο στόχος.