11-12-95
Ο επαγγελματικός προσανατολισμός επιχειρεί να κρίνει σήμερα τι θα είναι καλό για μάς αύριο. Για να δικαιώσει ακόμα περισσότερο την ύπαρξή του επενδύει με διαστάσεις προφητικής απειλής τα συμπεράσματά του και καθιστά την απόφαση τού προσανατολιζόμενου προϊόν ψυχικής τρομοκρατίας.
΄Ολο αυτό το υστερικό κατασκεύασμα που εκμεταλλεύεται την αγωνία των μεγαλυτέρων, τον φόβο των νεωτέρων και τις ανάγκες μιας κοινωνίας που ασχολείται περισσότερο με την πετυχημένη πορεία τού συνόλου και σχεδόν καθόλου με την προσωπική τού καθενός ευτυχία, στηρίζεται σε επισφαλή και αυθαίρετα κριτήρια, είτε αυτά έχουν σχέση με τους στόχους, είτε με τα μέσα, είτε με τα άτομα.
Στην πρώτη κατηγορία, αυτή των στόχων, προτάσσεται η σημασία τής επιτυχίας, όπως αυτή γίνεται περιοριστικά αντιληπτή μέσα από τα ποσοτικά κριτήρια τού χρήματος και τής δημοσιότητας. Κριτήρια σεβαστά με την προϋπόθεση να γίνει συνείδηση ότι πρέπει να αποτελούν στόχους απόλυτους (ούτε καν κύριους) και πηγές οριστικής απόλαυσης, μια και το κυνήγι τους αποκλείει άλλες αντιφατικές με αυτά διαστάσεις. Δυστυχώς όμως όλοι μας αργούμε να καταλάβουμε ότι μόνο ένα τρυγόνι σκοτώνει με σιγουριά ο κάθε σμπάρος.
Στη δεύτερη κατηγορία, αυτή των μέσων, όλοι μιλούν φανερά για αξίες, ποιότητες, εργασία και έργο και κανείς δεν ομολογεί εξίσου φανερά αυτό που κρυφά πιστεύει, ότι, δηλαδή, τα όπλα που η σημερινή κοινωνία σέβεται, για την επίτευξη των στόχων που αυτή αναγνωρίζει, είναι κυρίως οι δημόσιες σχέσεις και η συναλλαγή. Διαστάσεις επίσης σεβαστές, αν γίνει και πάλι συνείδηση, ότι συνιστούν μονόδρομο, που αποκλείει την καλλιέργεια άλλων κατευθύνσεων.
Στην τρίτη κατηγορία, αυτή των ατόμων, απαιτείται, και μάλιστα σε τρυφερή ηλικία, μια αυτογνωσία που συνήθως αποτελεί περιεχόμενο ζωής. Τις ικανότητες μας και τις επιθυμίες μας ήρθαμε στη ζωή για να τις ανακαλύψουμε και όχι για να τις προαποφασίσουμε αξιωματικά και πάνω τους να χτίσουμε αυθαιρέτως.
΄Ολο αυτό το οικοδόμημα του προσανατολισμού αγνοεί, τέλος, μερικά βασικά δικαιώματα. Το δικαίωμα στην αλλαγή, στην έκπληξη, στο λάθος, στην αναζήτηση τής ουτοπίας. Να επιτρέπουμε δηλαδή στον εαυτό μας να αλλάζει, χωρίς αυτό να μας προσδίδει ελαφρότητα, και στη ζωή να μας εκπλήσσει, χωρίς αυτό να μας γεμίζει ανασφάλεια. Να αποφασίζουμε αποδεχόμενοι ότι το λάθος είναι το συνηθέστερο αποτέλεσμα και ότι ο χρόνος δεν μπορεί να είναι πιεστικός, αφού το τέλος έχει βέβαιο ”αν”, αλλά αβέβαιο “πότε”.
΄Ισως τελικά επιτυχία, και πιθανόν ευτυχία, να είναι να σηκώνεσαι το πρωί με περιέργεια και διάθεση για ανακάλυψη και δημιουργία, να είσαι ειλικρινής με τον εαυτό σου και τους άλλους, να επιλέγεις ελεύθερα με μόνα κριτήρια τις αξίες και απολαύσεις σου, να πιστεύεις μέχρι το τέλος πως όλα είναι πιθανά, άρα δυνατά, και να πέφτεις το βράδυ να κοιμηθείς για να ξεκουραστείς και όχι για να ξεφύγεις. Για να πετύχεις όλα αυτά ξεκίνα να δουλεύεις, και η ζωή θα σε προσανατολίσει σιγά-σιγά.