Ίσως το σημείωμα αυτό να μου δυσκολέψει την διέλευση βορείως τής κοιλάδας των Τεμπών, όπως επίσης μπορεί να θεωρηθεί άλλος ένας σκοτεινός ελιγμός σε έναν ακήρυκτο πόλεμο Βορείων και Νοτίων, εν τούτοις δεν αντέχω να μην εκφράσω επιτέλους τα παράπονά μου, μαζί με τις απορίες μου, στον κόσμο τής αγαπημένης μου Θεσσαλονίκης. Αν μάλιστα δεν είχα ζήσει ο ίδιος το φαινόμενο στο διάστημα των λίγων χρόνων κατά το οποίο ταξίδευα ανάμεσα στις δύο πόλεις για να διδάξω (πολύ λίγους Θεσσαλονικείς και πάρα πολλούς Βορειοελλαδίτες) φωτογραφία, δεν θα το πίστευα. Και πάντως όχι στην έκτασή του.
Η Θεσσαλονίκη, αυτή η πανέμορφη και ζωντανή πόλη, με τους ευγενέστερους Έλληνες, ζει, υπάρχει και προσδιορίζεται μέσα από την φιλυποψία και την αντιπαλότητα που τής προκαλεί η Αθήνα. Γεγονός αβάσιμο τουλάχιστον στο μέτρο που φαίνεται να διαχωρίζει τη θέση τής Θεσσαλονίκης από τη μοίρα των υπόλοιπων επαρχιακών πόλεων. Σε ένα υδροκέφαλο κράτος, όπου - μέχρι σήμερα τουλάχιστον; η έννοια της αποκέντρωσης ήταν ένας ωμός, ουδέ καν εύσχημος, τρόπος μεγαλύτερου κεντρικού ελέγχου, είναι λογικό και αναμενόμενο το κέντρο, η πρωτεύουσα, να συγκεντρώνει κάθε δύναμη. Σε μια πρωτεύουσα, όπου εκτός από την κυβέρνηση συγκεντρώνεται ο μισός σχεδόν πληθυσμός και όλα τα μεγάλα μέσα επικοινωνίας, θα ήταν αφύσικο να μην συγκεντρώνεται και το αντίστοιχο ποσοστό ουσιαστικής εξουσίας πάνω σε όλους τους τομείς. Το να το αρνείται κανείς ή να το αποδίδει σε σκοτεινές συνωμοσίες καταλήγει να οφείλεται σε παιδικό πείσμα και να μην αποτελεί προϊόν ψύχραιμης ανάλυσης.
Οι τυποποιημένοι εξάλλου, σχεδόν τουριστικής ποιότητας, χαρακτηρισμοί που αποδίδονται στη Θεσσαλονίκη, είτε προέρχονται από τους κατοίκους της είτε από τους επισκέπτες της, δεν βοηθούν τον σεβασμό τού ουσιαστικού χαρακτήρα της. Καμία πόλη δεν είναι περισσότερο ερωτική από άλλες και παντού πλέον μπορεί κανείς να γευτεί μύδια και μπουγάτσες. Όσο για τη λέξη συμπρωτεύουσα, θα έπρεπε να απορριφθεί πρωτίστως από τους ίδιους τους Θεσσαλονικείς ως τουλάχιστον ειρωνική. Και νύφη βέβαια μπορεί να είναι η Θεσσαλονίκη, νύφες όμως έχει ο Βορράς ευτυχώς πολλές, τουλάχιστον όσες και ο Νότος. Όσο για τους καλλιτέχνες (που κατά μία επιμελώς καλλιεργούμενη φήμη αφθονούν στη Θεσσαλονίκη) ευτυχώς η ιστορία απέδειξε ότι το πλήθος και η ποιότητά τους δεν εξαρτώνται από γεωγραφικές προελεύσεις.
Αλήθεια δεν γνωρίζω ποια δύναμη μπορεί να πείσει τους Θεσσαλονικείς, κι ανάμεσα σ’ αυτούς πολλούς φίλους μου, ότι η πόλη τους και η ζωή τους έχει χαρές και ομορφιές που πολλοί θα ζήλευαν, κι ότι δεν είναι σίγουρο ότι η ευτυχία σήμερα κατοικεί περισσότερο στις πρωτεύουσες από τις επαρχίες. Δεν ξέρω με ποιο τρόπο να τους εξηγήσω ότι η αξία τους και η επιτυχία τους δεν μετριέται σε σύγκριση με τη συμπεριφορά τής Αθήνας και των Αθηναίων, αλλά με βάση τη δική τους ιδιαιτερότητα. Και τέλος δεν μπορώ να πιστέψω ότι δεν καταλαβαίνουν πως η ουσιαστική απειλή δεν προέρχεται από τους Αθηναίους, ή από τους κατοίκους οποιασδήποτε άλλης χώρας ή πόλης, αλλά από μια πολιτιστική, οικονομική και κοινωνική συμπεριφορά που τείνει με ισοπεδωτική ομοιομορφία να καλύψει τα πάντα και προς την οποίαν όλοι δείχνουν πως επιθυμούν να μοιάσουν. Όσοι το βλέπουν και το πολεμούν, από όποια πόλη κι αν προέρχονται, είναι πιο συγγενείς μεταξύ τους.
Οι διαφωνίες και τα αναθέματα είναι λογικό να γεννιούνται. Μόνον που έχουνε σχέση με συγκεκριμένους ανθρώπους και όχι με την πόλη από την οποία αυτοί κατάγονται, την ποδοσφαιρική ομάδα που υποστηρίζουν ή τη θρησκεία που ασπάζονται. Όλα τα άλλα έχουν να κάνουνε στη χειρότερη περίπτωση με σκοταδισμό και στην καλύτερη με εθελοτυφλία.