Φωτογράφος-Καθημερινή
Φεβρουάριος 2007
Σημείωμα πρώτο: Μια ατελέσφορη άρνηση
Παρακολουθώντας την αρθρογραφία και την επιστολογραφία τού περιοδικού διαπιστώνω ότι οι αντιπαραθέσεις ανάμεσα στους οπαδούς και στους πολέμιους τής ψηφιακής φωτογραφίας δεν φαίνεται να κοπάζουν. Και αυτό με βάζει στον πειρασμό να αφιερώσω και εγώ λίγα σημειώματα σε αυτό το πράγματι επίκαιρο θέμα. Είναι αλήθεια, βέβαια, ότι οι ανατροπές που η ψηφιακή επανάσταση προκάλεσε είναι τόσες πολλές και καταιγιστικές που δύσκολα μπορούν να αφομοιωθούν σε μικρό διάστημα. Για να χρησιμοποιήσουμε μιαν αναλογία, ας σκεφτούμε τι θα είχε συμβεί, αν πριν από πολλά χρόνια είχαν ανακαλυφτεί ταυτόχρονα και μέσα σε διάστημα ολίγων ημερών οι φακοί ζουμ, τα τριανταπεντάρια φιλμ, τα 3200 ASA, τα motor drive, η αυτόματη έκθεση, η αυτόματη εστίαση και τα mini lab. Παρά τη σύγχυση όμως που κάθε τεχνολογική επανάσταση γεννάει, η άρνησή της είναι ατελέσφορη, μάταιη και συνήθως άστοχη. Η αντίσταση στην τεχνολογική πρόοδο μπορεί να έχει γενικότερα ερείσματα συναισθηματικά ή φιλοσοφικά, αλλά αυτά πολύ δύσκολα αντέχουν στην κριτική των πρακτικών επιχειρημάτων. Ίσως η σκάφη και το τρίψιμο στο χέρι να εξασφάλιζαν λίγο λευκότερα ασπρόρουχα, αλλά το ηλεκτρικό πλυντήριο προώθησε τη γενική καθαριότητα και απελευθέρωσε σε σημαντικό βαθμό τις νοικοκυρές. Η συνεχής αναφορά στην (για την ώρα) ποιοτική ανωτερότητα τής αναλογικής φωτογραφίας, θυμίζει την περιφρονητική αντιμετώπιση τού μικρού φορμά από μέρους των υποστηρικτών τής μηχανής στούντιο. Και τελικά το μικρό φορμά επικράτησε πλήρως παρά την αναμφισβήτητη τεχνική του μειονεξία. Θυμίζει επίσης τις νοσταλγικές ενασχολήσεις (ακόμα και σήμερα) με την παρασκευή των χημικών και των χαρτιών από τους ίδιους τους φωτογράφους, όπως έκαναν οι πρωτοπόροι τής φωτογραφίας. Φυσικά, η καλή φωτογραφία, την οποία όλοι θαυμάζουμε και ζηλεύουμε, δεν οφείλει τίποτα σε αυτές τις νοσταλγικές ή τελειομανείς εμμονές. Η ψηφιακή φωτογραφία, προϊόν μιας σχεδόν ανεξέλεγκτης και μάλλον αναπόφευκτης τεχνολογικής εξέλιξης, ήρθε για να μείνει. Και τα καλά της υπερβαίνουν, χωρίς αμφιβολία, τα κακά της. Όπως όμως συμβαίνει με όλες τις εξελίξεις δεν πρέπει να χάνουμε από τον ορίζοντα τον στόχο μας και να επιτρέπουμε στο μέσο να τον υποκαθιστά. Το περιεχόμενο τής καλλιτεχνικής διαδρομής ενός φωτογράφου, καθώς και τής φωτογραφικής διαδικασίας που ο ίδιος υιοθετεί, συνίσταται σε μια σειρά από επιλογές. Όσο η τεχνολογία τού διευκολύνει το έργο, τόσο τού πολλαπλασιάζει το εύρος, και κατά συνέπεια τη σημασία, των επιλογών. Η τεχνολογία μπορεί να ελευθερώνει τα χέρια τού φωτογράφου, αλλά απαιτεί περισσότερη κόπωση τού μυαλού του, ώστε ο ίδιος να ελέγξει, να κρίνει, να τιθασεύσει, ενδεχομένως να περιορίσει, και εν τέλει να αξιοποιήσει καλύτερα όσα η τεχνική εξέλιξη τού προσφέρει, μέσα από αυστηρές επιλογές που μόνον εκείνος μπορεί να κάνει.