24-9-96
Η νεώτερη Ελλάδα ζει μονίμως μια ψύχωση ανταγωνισμού. Μέτρο τής επιτυχίας της είναι οι άλλοι, και πρόβλημα της να αποδείξει οτι και εκείνη μπορεί.
Αυτός μάλιστα ο συμπλεγματικός ανταγωνισμός την έκανε να απορρίπτει και τα καλά τών άλλων, για να μην κινδυνεύει να πέσει στην οποιαδήποτε μειωτική σύγκριση. ΄Ετσι, εμείς είχαμε τους καλύτερους αγίους, τα καλύτερα φαγητά, την καλύτερη μουσική. Εμείς είχαμε εφεύρει τα πάντα πριν από τους άλλους που επισήμως τα είχαν βρεί πρώτοι, σε μας ήταν υπόχρεη όλη η Οικουμένη. Κι αν παρ’ ελπίδα σε κάτι προφανώς υστερούσαμε ή σφάλαμε, έπρεπε πάραυτα να αποδώσουμε αυτή την μειονεξία μας σε ξένες επιβουλές, συνομωσίες και δακτύλους, αφού ένας επιούσιος λαός δεν μπορεί να έχει άδικο.
Η ένταξή μας στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα, μαζί με όλα τα αναμφισβήτητα καλά που έφερε, όξυνε κι αυτά τα συναισθήματα, μια και πλέον οι συγκρίσεις γινόντουσαν σχεδόν αυτόματα. Ξεπεράσαμε μάλλον χωρίς προβλήματα μια πρώτη ανακλαστική αντίδραση, σύμφωνα με την οποία Ευρώπη χωρίς Ελλάδα δεν νοείται, και οτι οι Ευρωπαίοι οφείλουν να μάς σιτίζουν στο Πρυτανείο. Ξεπεράσαμε και μια δεύτερη, σύμφωνα με την οποία όλοι είναι εναντίον μας και κανείς δεν μάς αγαπάει, σε συνδυασμό με την αναζωπύρωση των συμπλεγματικών συγκρίσεων, όπου ο ευρωπαϊκός πολιτισμός, που ηθελημένα χαρακτηριζόταν περιφρονητικά ως δυτικός (μια και ως γνωστόν όσο ανατολικότερα τόσο καλύτερα), ωχριούσε μπροστά στον αγνότερο δικόν μας, από τον οποίον δεν ήθελε να παραδεχτεί ότι προερχόταν και ότι τον είχε προδώσει. ΄Ολα αυτά ακούστηκαν από πολλές πλευρές, και όχι εκ προοιμίου αφελείς, ούτε αναγκαστικά ανειλικρινείς.
΄Ηρθε όμως η ώρα να ενηλικιωθούμε και να αποδεχτούμε τις σημερινές μας διαστάσεις, δυνατότητες και ταυτότητες. Τόσο από την άποψη τού πολιτισμού, όσο και τής οικονομίας, ορίζοντας έτσι τη θέση μας (πράγμα απαραίτητο) μέσα στην Κοινότητα και στον Κόσμο.
Ο πολιτισμός δεν κληρονομείται, αλλά δημιουργείται χωρίς διακοπή. Ο πολιτισμός μας θα κριθεί και από την δυνατότητα αφομοίωσης των άλλων. Η σοφία κρυβόταν πάντα στις επιμειξίες και όχι στις αμόλυντες μονοσήμαντες επιλογές. ΄Οσο για την οικονομία, η σοφία και πάλι μάς επιβάλλει, αντί να ανταγωνιζόμαστε τούς άλλους στον δικό τους στίβο, να ανακαλύψουμε τη δυνατότητα των δικών μας παραλλαγών. Μικρά μεγέθη και ευελιξία. Ποιότητα και όχι ποσότητα. ΄Ατομα και όχι σύνολα.
Με άλλα λόγια, τόσο στον πολιτισμό όσο και στην οικονομία, πρέπει να ορίσουμε και να αποδεχτούμε τα όριά μας, με μέτρο και χωρίς μεγάλες ιδέες. Έτσι μπορούμε να επιτύχουμε. Σε μικρή κλίμακα και χαμηλούς τόνους.